ΟΛΟΓΙΟΜΟ ΦΕΓΓΑΡΙ στα Λουκατα

Πρώτη Πολιτιστική Eκδήλωση στον Παραδοσιακό οικισμό «Λουκάτα».

«ΟΛΟΓΙΟΜΟ ΦΕΓΓΑΡΙ»

Το Σαββατόβραδο (30 Ιουνίου 2007), στο Σταυρό, το «ολόγιομο φεγγάρι»... ήταν υπέροχο! Εμείς περπατήσαμε στο μικρό παλιό παραδοσιακό μονοπάτι, που οδηγεί από τα Λουκάτα ως το κοντινό λόφο της Αγίας Τριάδας (χωριό Σταυρός - Δήμος Aχιλλείων).
Ο βραδινός περίπατος (στο παραδοσιακό μονοπάτι, που ενώνει τα Λουκάτα, με την Αγ. Τριάδα) οργανώθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του Σταυρού «ο Aρίων», στα πλαίσια δραστηριοποίησης του, πάνω σε Κοινοτικό πρόγραμμα, που έχει σαν σκοπό την Ανάδειξη και την προβολή και αναβίωση των παλιών παραδοσιακών Μονοπατιών της περιοχής.
Στην πλατεία Τζαμάνη, στα Λουκάτα, ακούσουμε τραγούδια που είχαν σαν θέμα το φεγγάρι και είδαμε πίνακες ζωγραφικής των ζωγράφων Βουτυρά, Κλουδά, Κίσλερ, Μουρμούρη, Πολύδωρου, Σκορδίλη...)
Τα παιδιά, αφού ζωγράφισαν για την Πανσέληνο... κατασκεύασαν «πιραυλάκια» όπου και τα «εκτόξευσαν»! Για να μετατραπεί η παλιά παραδοσιακή πλατεία σε «κοσμοδρόμιο» φρόντισε φυσικά η «Αστρονομική Εταιρεία».
Από την Πλατεία Τζαμάνη, στα Λουκάτα, διαβήκαμε τον παραδοσιακός οικισμός, σταματήσαμε για λίγο στη «μεσαιωνική Λότζα» και από εκεί κατευθυνθήκαμε (μέσο Παναγιοπούλας) στο μαγευτικό Λόφο της Αγίας Τριάδας.
Κάτω από γέρικες ελιές, υπό το φως της Πανσέληνου, παρατηρήσαμε το φεγγάρι να ξεπροβάλει πάνω από την ανατολική θάλασσα και θαυμάσαμε τη μαγευτική βραδινή θέα. Όλη η απέναντι Hπειρώτικη ακτογραμμή, διάστικτη από φώτα, απλώνονταν στα πόδια μας... από το Βορά, έως το Νότο. Πλοία φωτισμένα διέπλεαν τη θάλασσα, ενώ, κατά διαστήματα, Αεροπλάνα προσγειώνονταν και απογειώνονταν από το αεροδρόμιο της Πόλης.
Η εκδήλωση στο λόφο άρχισε με ένα θερμό «καλωσόρισμα» του Συλλόγου «Aρίων», όπου δόθηκαν πολύτιμα στοιχεία και πληροφορίες για τον παραδοσιακό οικισμό, για τους Λουκάτες, αλλά και για το λόφο της Αγ. Τριάδος.
Στη συνέχεια, με οδηγό την «Αστρονομική Εταιρεία» και το τηλεσκόπιό της, ταξιδέψαμε και γνωρίσαμε από κοντά το δορυφόρο μας! Ακολούθησαν απαγγελίες ποιημάτων, με θέμα τη Σελήνη... και μετά ακούσθηκαν οι απαραίτητοι χαιρετισμοί.
Ο κόσμος, επάνω στο λόφο, ήταν αρκετός και εκλεκτός. Εκτός φυσικά από τους Σταυριώτες, μαζί μας ήταν, φίλοι ποιητές, ζωγράφοι, μουσικοί, περιβαντολόγοι - φυσιολάτρες... αλλά και καθηγητές και πανεπιστημιακοί...!
Φυσικά δεν θα μπορούσε να μην είναι μαζί μας... ο φίλος Aντιδήμαρχος (επί των πολιτιστικών) Πάνος Σουπιώνης, ο οποίος εκπροσώπησε και το Δήμαρχο Aχιλλείων Ερωτόκριτο Kαρύδη, αλλά και ο Νομάρχης Κέρκυρας κ. Στ. Πουλημένος.
Η βραδεία συνεχίστηκε ελεύθερα με σουβλάκια, μπύρες, χαλαρή συζήτηση, κουβεντούλα... αλλά και με πολύ ρεμβασμό!

Κείμενα που διαβαστήκαν στην πλατεία «Τζαμάνη»

«Aγαπητοί Φίλοι.
Βρισκόμαστε στην πλατεία «Τζαμάνη» του οικισμού Λουκάτα, του χωριού Σταυρός, του Δήμου Αχιλλείων. Η πλατεία το όνομα ο όνομά «Τζαμάνη», το πείρε από... τον ιδιοκτήτη ενός μαγαζιού που υπήρχε παλαιότερα εδώ. Σε αυτή την πλατεία υπήρχαν πολλά μαγαζιά και πάντα ήταν γεμάτη κόσμο. Μεγάλα γλέντια και χοροί στήνονταν σε αυτήν. Λέγετε μάλιστα ότι αρκούσε να εμφανιστεί ένα κανάτι με κρασί για να ανάψει αμέσως το γλέντι ... και να διαρκέσει μέχρι πρωίας!
Μία γλυκιά ανάμνηση των μεγαλύτερων είναι τα παιδιά.
Κάποτε, εδώ υπήρχαν πολλά παιδιά που έπαιζαν... ατελείωτες ώρες. Δυστυχώς τώρα πια, εδώ και πολλά χρόνια, δεν ακούγονται πια οι χαρούμενες παιδικές φωνές... Γι’αυτό, απόψε για μας, είναι πολύ ευχάριστο, που έχουμε μαζί μας όλους αυτούς τους μικρούς μας φίλους... Εδώ, οι μικροί μας φίλοι, θα ζωγραφίσουν απόψε, με θέμα το φεγγάρι, με την καθοδήγηση της  Αστρονομικής Εταιρίας».
Οι πίνακες που βλέπετε γύρο σας είναι ζωγραφισμένοι από έναν παλαιό Σταυριώτη Ζωγράφο που δε βρίσκετε, εδώ και πολύ καιρό, κοντά μας. Δυστυχώς οι πίνακες δε σώθηκαν.. Eυτυχώς όμως, πριν καταστραφούν, καταφέραμε να τους φωτογραφίσουμε. Σαν ελάχιστο φόρο τιμής για αυτό τον άγνωστο στους πολλούς καλλιτέχνη, εκθέτουμε αυτές τις παλιές foto των έργων του».

Κείμενα που διαβαστήκαν στο λόφο της Αγ. Τριάδας

«Αγαπητοί φίλοι και συχωριανοί...
Βρισκόμαστε στο λόφο της Αγ. Τριάδας, ή, του Αγίου Πνεύματος, ή, κατά τον Πρωτόπαπα Σπυρίδων Βούλγαρης, στη Μονή της «Ζωαρχικής Τριάδος», της περιοχής του Σταυρού!
Τα Λουκάτα βρίσκονται κτισμένα σε υψόμετρο 280μ. από τη θάλασσα. Ο λόφος της Αγ. Τριάδας φυσικά βρίσκετε πολύ ψηλότερα. Το μονοπάτι που περπατήσαμε είναι ένα από τα παλαιότερα φυσικά μονοπάτια του Σταυρού και η εκδήλωση όλη γίνεται στα πλαίσια δραστηριοποίησης του Συλλόγου «Aρίων» πάνω σε ένα κοινοτικό πρόγραμμα ανάδειξης αυτών των μονοπατιών.
Σύμφωνα με ενδείξεις... εδώ θα πρέπει να υπήρχε παλαιότερη μοναστική εγκατάσταση. Η «Λότζα», σαν καρδιά του παλαιού οικισμού, φαίνεται πως συνδεόταν με την «Παναγιωπούλα» και με την εδώ Μονή.
Η «Εφορία Βυζαντινών Aρχαιοτήτων» πρόσφατα επισκέφτηκε την περιοχή και εκδήλωσε μεγάλο ενδιαφέρων για την εκκλησία, για την Παναγιωπούλα», για τα γύρο κτίσματα και φυσικά για τη «Λότζα». Παράκλησή της δε, είναι... μέχρι να προγραμματισθούν καταγραφές, σωστικές εργασίες και εργασίες συντήρησης... εμείς οι ίδιοι να περιφρουρήσουμε το χώρο και να τον προστατέψουμε από κάθε είδους παρεμβάσεις. Η περιοχή αποτελεί «πολιτιστική κληρονομιά». Σε συνδυασμό με το όμορφο φυσικό τοπίο και την υπέροχη θέα, μπορεί να γίνει «πόλος έλξης τουριστών»... και να εξελιχτεί σε μία πολύ καλή πυγή εισοδήματος για τους κατοίκους του οικισμού και γενικότερα του Σταυρού».

•Οι πρώτοι «Λουκάδες» ήταν...
Mοραΐτες πρόσφυγες - στρατιώτες ή...πυρατές?

«Oι Ενετοί, όταν παρέλαβαν το νησί, βρήκαν μια απέραντη ερημιά. Ο πληθυσμός είχε αποδεκατιστεί πλήρως από τους πολέμους, τις πειρατικές επιδρομές, από ληστρική φορολογία και άλλες και κακουχίες. Φρόντισαν, λοιπόν, να ξανά οικίσουν την Κέρκυρα, με νέο πληθυσμό. Έφεραν στρατιώτες, αλλά και πρόσφυγες, από όλες τις περιοχές που κατείχαν. Έδωσαν δε, πολλά προνόμια σε όλους, όσους ήθελαν να δοκιμάσουν την τύχη τους στο νησί.
Έτσι λοιπόν, μετά από πρόσκληση των Ενετών. •Το 1499, η Κέρκυρα δέχτηκε πρόσφυγες από τη Ναύπακτο. •Το 1500, από τη Μεθώνη και την Κορώνη. •Το 1540, έφτασαν από το Ναύπλιο και Mονεμβάσια...
Όλοι αυτοί οι «Mοραΐτες» εγκαταστάθηκαν, κατά κύματα, στην περιοχή,  ως άποικοι, πρόσφυγες στρατιώτες... έκτισαν πύργους - σπίτια... και έκαναν οικογένειες. Οι «Λουκάδες»  δένουν με τους «Mοραΐτες» γενικότερα Λέγετε πως οι πρώτοι «Λουκάδες» ήρθαν πράγματι από το Mωρία. Eξάλλου, στη γύρο περιοχή της Μάνης συναντιέται το επώνυμο «Λουκάς».
Ας σημειωθεί πως, υπάρχει έντονη η φημολογία, ότι ο Σταυρός συνδέετε με πειρατικές ιστορίες. Οι Μανιάτες, κατά καιρούς, επιδίδονταν με μεγάλη επιτυχία στην πειρατεία, ιδιαίτερα στα Ιόνια Nησιά... Ίσος λοιπόν, κάποιοι από αυτούς τους άγριους Μανιάτες πειρατές να έφτασαν ως εδώ... να εγκαταστάθηκαν μόνιμα... και να ημέρεψαν»!
•Τα «Λουκάτα», μέσα από εκκλησιαστικές απογραφές, στις 14 Mαΐου 1753.
«Αυτή η ημερομηνία είναι σημαδιακή για τα Λουκάτα και το Σταυρό! O Μεγάλος Πρωτόπαπας της Κέρκυρας, Σπυρίδων Βούλγαρης, αποφάσισε να επιθεωρήσει όλες τις εκκλησίες του νησιού. Επισκέφτηκε λοιπόν και το Σταυρό.
Ο Πρωτόπαπας περιόδεψε στην περιοχή έξι ημέρες, από τις 14 ως τις 20 Μαΐου και κατέγραψε τις υπάρχουσες τότε εκκλησίες, τα ονόματα των κτητόρων αλλά και τα ονόματα των επιτρόπων και των κληρικών. Έτσι, λοιπόν έχουμε και μια πρώτη σοβαρή μαρτυρία που αναφέρεται στα Λουκάτα:
•Μονή του Αγ. Νικολάου, εις τα Λουκάτα, της γενεάς Μπράτο, παπάς Γεώργιος Μπράτος.
•Μονή της ζωαρχικής Τριάδος, της γενεάς Φωτεινό και Δημητρίου Κουρή. Κυβερνήτης (επίτροπος) Θεοτόκης Λουκάς, παπάς Πιέρος Λουκάς.
Φυσικά η «Λότζα», μέσα στον παραδοσιακό οικισμό, θεωρείται παλιότερο κτίσμα, του 1711. Άρα τα Λουκάτα, σαν κατοικήσιμος χώρος, πάνε πολύ πιο πίσω από αυτή την εκκλησιαστική απογραφή του 1753».

Ο παραδοσιακός οικισμός και η «Λότζα»..

«...Από τους οικισμούς που αναφέρονται στο Σταυρό,  τα Λουκάτα και τα Κομιανάτα - έχουν χαρακτηριστεί ως παραδοσιακοί από το υπουργείο Δημόσιων Έργων με διάταγμά του που δημοσιεύτηκε στο υπ’ αριθμών 594/7 φύλλο της Εφημερίδος της Kυβερνήσεως.
Σε αυτό το φύλλο, αναφέρονται όλοι οι οικισμοί του κράτους, που χαρακτηρίστηκαν παραδοσιακοί με το διάταγμα αυτό. Επίσης, με προγενέστερη απόφαση χαρακτηρίστηκε ως αρχαίο διατηρητέο μνημείο ένα παλαιό κτίσμα του 1711, όπως φαίνεται σε μαρμάρινη επιγραφή πάνω από την είσοδο, όπου επίσης υπάρχει και κάποιο οικόσημο.
Υπάρχουν πολεμίστρες στους τοίχους και στην αυλή πηγάδι μεγάλου βάθους. Το κτήριο αυτό οι περίοικοι ονομάζουν «Λότζα» και η ίδια λέξη αναφέρεται στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως για τον προσδιορισμό του κτηρίου.
Προφανώς σε αυτό το Πύργο - σπίτι, στη «Λότζα», κατοικούσε ο τότε άρχοντας της περιοχής. Εκεί, σε μεγάλες γαλαρίες (που ερείπιά τους, σώζονται μέχρι σήμερα) υπήρχαν οι αποθήκες που φυλάσσονταν το πολύτιμο λάδι. Γύρο από το κεντρικό πύργο... λιοτρουβιά, κοιτώνες στρατιωτών και υποστατικά συμπλήρωναν το όλο συγκρότημα.
Οι κάτοικοι αρχικά θα πρέπει να εργάζονταν στο κάμπο και να κοιμόνταν σε πρόχειρα καταλύματα δίπλα στα ελαιόδεντρα. Αργότερα, για περισσότερη ασφάλεια, θα ήρθαν και θα κατοίκισαν, σε πιο σταθερά κτίσματα, γύρο από τη «Λότζα»! ...δημιουργώντας έτσι τον οικισμό.
Ας σημειωθεί πως η περιοχή γύρο από τη «Λότζα» θυμίζει πάρα πολύ τα μεσαιωνικά χωριά της Χίου... ιδιαίτερα τα Μεστά. Ας μη ξεχνάμε ότι η Χίος και η Κέρκυρα είχαν τα ίδια αφεντικά ...τους Ενετούς! Είναι, λοιπόν, τα αρχικά «Λουκάτα», ένα παρόμοιο Mεσαιωνικό χωριό?
...Αυτό οφείλει να το εξακριβώσει επιστημονικά η επίσημη αρχαιολογική μελέτη (!) που όλοι μας (Δήμος και Νομαρχεία) θα πρέπει να πιέσουμε να πραγματοποιηθεί το γρηγορότερο».
•Ένα κατόρθωμα. Το 1943, η Κέρκυρα δέχεται την επιδρομή των Γερμανών Ναζί. Εδώ έλαβε χώρα και ένα κατόρθωμα των Σταυριωτών. Οι Γερμανοί ναζί δοκιμάζουν να προσεγγίσουν την περιοχή του Σταυρού, δια θαλάσσης, από τις Μπενίτσες.
Οι Ιταλοί κατακτητές βλέποντας τους Γερμανούς Ναζί να έρχονται εγκαταλείπουν πανικόβλητοι τις θέσεις τους. Σταυριώτες πατριώτες, ανεβαίνουν στο λόφο και καταλαμβάνουν τις οχυρές θέσεις. ‘Ένα αποβατικό σκάφος, των Γερμανών Ναζί, προσεγγίζει προς τις Μπενίτσες...
Όμως οι Σταυριώτες, με τη μια και μοναδική πρώτη βολή πυροβόλου, βυθίζουν αύτανδρο το αποβατικό σκάφος. Οι Γερμανοί οπισθοχωρούν, αλλά επιστρέφουν μετά από λίγες μέρες από την «αγριοθάλασσα» του Χαλικούνα, ανεβαίνουν τον κάμπο, συλλαμβάνουν τους Ιταλούς και καταλαμβάνουν το χωριό».
•Ακολούθησαν απαγγελίες ποιημάτων, ανάγνωση κειμένου του Πανναγιώτη Μαυρόπουλου, για το «Mυστηριακό φεγγάρι», διάλεξη της «Aστρονομική Εταιρία Κέρκυρας» με θέμα την «Αθέατη πλευρά της Σελήνης»... και Μουσική βραδιά με επιλεγμένα τραγούδια που μιλούν για το φεγγάρι που διάλεξε η Ρούλα Αμπετή.


Ποίημα γραμμένο και αφιερωμένο στα Λουκάτα
από τον Φίλιπο Βραχλιώτη - Ποταμίτη

ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΑ ΣΤΑΥΡΙΩΤΙΚΑ

Στα στρατώνια, στα Λουκάτα... θε να στο πω σταράτα.
Και στην πιο ψηλή κορφή... θα σου πάρω το φιλί!
Κάτω από την πανσέληνο... το ολόγιομο φεγγάρι
Η νύχτα είναι μαγική... για τη δική μας χάρη!
Μαζί θα σεργιανίσουμε... σ’ αυτά τα μονοπάτια..
Λάμπουν σαν τη πανσέληνο... τα δύο γλυκά σου μάτια!
...........................................................

Σαν θ’ανεβώ στο Σταυρό- και φτάσω στα Λουκάτα
θα βρω ανθρώπους με ψυχή- γλεντζέδες με μεράκια.
Μες στην παλιά τη γειτονιά- ακούς τα βήματά τους.
Πάντα γιορτή - κάθε βραδιά- μπροστά από τα σκαλιά τους
Όλοι μαζί γλεντούσανε - δεν είχανε κακία.
Δέσποζε πάντα η λεβεντιά - και η φιλοξενία

Φίλιππος Βραλχιώτης - Ποταμίτης. Συγγραφέας - στιχουργός